پرتال جامع رشته معماری

معرفی پرکاربردترین نرم افزارهای معماری

............

اغراق آمیز نیست اگر بگوییم رشته‌ معماری از نظر تعداد و تنوع نرم‌افزار‌های کاربردی در رده‌ اول رشته‌های دانشگاهی قرار دارد و از آنجا که همیشه تنوع موجب دشواری انتخاب می‌شود،‌ بر آن شدیم طی نوشتاری کوتاه، این نرم‌افزار‌ها را دسته‌بندی کرده، بهترین نرم‌افزارها را معرفی کنیم.

در یک دسته بندی کلی، میتوان نرم افزارهای معماری را اینگونه تقسیم کرد:

نرم افزارهای ترسیم دوبعدی

نرم افزارهای تصویرسازی معماری (سه بعدی سازی و رندر) Architectural Visualization

نرم افزارهای مدل‌سازی داده‌ای ساختمان  Building Information Modeling

نرم افزارهای پردازش تصویر

نرم افزارهای ترسیم دو بعدی

در گروه ترسیم دو بعدی رقابت چندانی وجود ندارد. AutoCAD از شرکا معظم Autodesk از اوایل دهه‌ی 80 میلادی چنان نمایش قدرتمندی داشته که به نرم‌افزارهای دیگر مجالی برای خودنمایی نداده است. Autodesk با انتشار هر ویرایش از این نرم‌افزار، قابلیت‌های جدید مورد نیاز کاربران را در آن گنجانده و نواقص ویرایش قبلی را برطرف کرده است. این گونه است که با گذشت بیش از سه دهه از انتشار اولین نسخه‌ از AutoCAD، با نرم‌افزاری کم نقص مواجه‌ هستیم که برای انجام وظایف با سرعت و دقت بسیار بالا بهینه‌سازی شده است و جامعه‌ی پرشمار کاربرانش از آن در رشته‌های مختلف صنعت استفاده می‌کنند.

• AutoCAD

AutoCAD از همان ابتدا برای ترسیم نقشه‌های دو بعدی معماری مورد استفاده قرار گرفته است و اکنون به نرم‌افزار پایه‌ی معماری تبدیل شده است زیرا نسبت به نرم‌افزار‌های دیگر این رشته روند یادگیری ساده‌تری دارد و از خروجی این نرم‌افزار می‌توان به عنوان نقطه‌ی شروع در نرم‌افزار‌های دیگر مانند 3Ds Max و Revit استفاده کرد. اما متأسفانه اکثر مهندسین و دانشجویان معماری، پایه‌ای بودن این نرم‌افزار را به حساب سطحی بودن آن می‌گذارند و از یادگیری اصولی و درست آن شانه خالی می‌کنند. نتیجه‌ی این تفکر اشتباه این است که اکثر نقشه‌های موجود با وجود ظاهر درست و مرتب، دارای مشکلات اساسی هستند که به عنوان مثال تهیه‌ی پلات با مقیاس صحیح و خصوصاً استفاده‌ از این نقشه‌ها برای مدل‌سازی سه بعدی را به یک کابوس بدل می‌کند.( شخصاً در بیش از 80% درصد پروژه‌های سه بعدی سازی ترجیح می‌دهم نقشه‌ی AutoCAD را دوباره از ابتدا ترسیم کنم)

تسلط بر AutoCAD برای یک معمار مانند سواد خواندن و نوشتن است. یک مقاله‌ی علمی سطح بالا را تصور کنید که دارای غلط‌های املاءی متعدد باشد. مسلماً نمی‌خواهید اشتباهات ساده در نقشه‌های AutoCAD دانش شما را به عنوان یک معمار زیر سؤال ببرد.

تصویرسازی معماری : سه بعدی سازی و رندر Architectural Visualization 

در این گروه که به آن اختصاراً 3D هم گفته می‌شود، نرم‌افزار‌های گوناگونی وجود دارند. از پکیج‌های 3D مختلف مانند3Ds Max ، Maya ، Cinema4D ، SketchUp ، Rhinoceros و... تا موتورهای رندر فیزیکی  مانند Maxwell ، Indigo ، Arion و... و موتورهای رندر رِی ترِیس مانند V-ray ،MentalRay و Brazil. همین تنوع زیاد باعث سردرگمی و اتلاف وقت و هزینه‌ی معماران و دانشجویان عزیز شده و انتخاب مسیر مناسب را برای آن‌ها دشوار می‌کند. حتی هر از گاهی با ادعا‌هایی مانند به بازار آمدن نرم‌افزاری جدید با قابلیت‌های بی‌نظیر که نرم‌افزار‌های دیگر را از رده خارج خواهد کرد مواجه می‌شویم. این ادعا‌ها موجب دلسردی افرادی می‌شود که مسیر خود را انتخاب کرده و پروسه یادگیری را شروع کرده‌اند. می‌خواهم به عنوان کسی که سال‌ها در این عرصه فعالیت اجرایی و آموزشی داشته و با بیشتر پکیج‌های 3D و تقریباً تمامی موتور‌های رندر کار کرده است به شما این اطمینان را بدهم که انتخاب اول در Architectural Visualization، نرم‌افزار قدرتمند 3Ds Max از کمپانی معظم Autodesk و موتور رندر معروف و محبوب V-ray از Chaos Group است. تمامی بزرگان این صنعت مانند پیتر گوتریه، رونن بکرمن و ... با این ترکیب کار می‌کنند و در ایران نیز بیش‌ترین تقاضا در بازار را برای افراد مسلط به Max و V-ray شاهدیم.

 اگر باز هم نیازمند دلیل محکمی هستید تا به نهایت کیفیت و کارایی این ترکیب دوست‌داشتنی ایمان بیاورید، به شما توصیه می‌کنم فیلم کوتاه The 3rd and The 7th  از الکس رومن را تماشا کنید که تماماً با 3Ds Max  و V-ray کار شده است.

به طور کل، با توجه به نیازهای متفاوت طراحان، نرم افزارهای سه بعدی سازی مفید برای معماران عبارتند از:

• 3Ds Max 

نرم افزار 3D Max محصول شرکت Autodesk می باشد که به منظور ایجاد سریع و آسان تصاویر سه بعدی، متحرک سازی تصاویر و تولید فیلم های انیمیشنی با کیفیت بسیار بالا، به بازار عرضه شده است.

در محیط این نرم افزار می توانید بسیاری از اشیاء را مدل سازی کنید و قابلیت هایی از قبیل چرخاندن، باز کردن تصویر، تبدیل تصویر 3 بعدی به 2 بعدی و برعکس وجود دارد. کاربر می تواند تمام وجوه یک تصویر 3 بعدی را باز کرده و به ویرایش و اصلاح آن بپردازد و یا اینکه به طراحی وجوه مختلف یک تصویر 2 بعدی پرداخته و سپس آن را به یک تصویر 3 بعدی کامل تبدیل کند.

در این نرم افزار شما می توانید هر تصویر و محیطی را مدل سازی نمائید و با کمک موتور رندر  V-ray تصویری با کیفیت بسازید بطوریکه تصویر مدل سازی شده هیچ گونه تفاوتی با تصویر واقعی نداشته باشد.

• SketchUp

در فرایند طراحی کانسپت یک پروژه، نیازمند ابزاری هستیم که بتوانیم با سهولت و سرعت مناسب، یک شِمای سه بعدی از طرح به کارفرما ارائه دهیم. SketchUp از شرکت نام‌آشنای Google ، ابزار مناسبی برای مدل‌سازی ساده و سریع است. مسلماً از نظر کیفیت به پای غولی چون  3Ds Max نمی‌رسد ولی می‌توانید روی سرعت و سهولتش حساب ویژه‌ای باز کنید. به این ترتیب اگر طرح شما مورد تأیید کارفرما قرار نگرفت، زمان و تلاش زیادی به هدر نرفته است. و اگر تأیید شد،‌ می‌توانید نتیجه‌ی کار را به Max ایمپورت کرده، ادامه‌ی پروسه را آنجا داشته باشید یا حتی می‌توانید مدل‌سازی را در SketchUp  تمام کرده به لطف پلاگین V-ray برای SketchUp، رندرهای باکیفیتی بگیرید. لازم به ذکر است یادگیری این نرم‌افزار پروسه‌ی ساده و کوتاهی دارد.

• Rhinoceros

یا به اختصار Rhino، ‌نرم‌افزار تخصصی طراحی صنعتی است که برخلاف دیگر نرم‌افزار‌های این رده که Poly Base هستند، مدل‌سازی NURB Base را امکان‌پذیر می‌کند. به همین دلیل ایجاد خم‌ها و انحنا‌های خاص در این نرم‌افزار با سهولت و دقت بی‌نظیری انجام می‌شود. از آنجا که مدل کردن برخی انحناهای خاص در Max دشوار ( تاکید می‌کنم دشوار است، نه غیرممکن) و نیازمند دانش بالایی از Topography است،‌ استفاده از راینو می‌تواند این روند را تسهیل و تسریع کند. نکته‌ی جالب اینکه V-ray برای راینو هم پلاگین دارد و می‌توانید از این موتور رندر قدرتمند در این نرم‌افزار هم استفاده کنید. علاوه بر این، پلاگین‌های خاصی مانند GrasHopper نیز برای راینو نوشته شده است که امکان جالب مدل‌سازی پارامتریک را روی این نرم‌افزار ارائه می‌کند.

بهترین نرم افزار جهت نوردهی، متریال دهی و رندر عبارت است از:

• V-ray

این پلاگین یکی از کاربردی‌ترین پلاگین‌ها برای تری‌دی مکس است. با استفاده از این نرم افزار بدون اینکه نیاز باشد اطلاعات زیادی از نحوه عمل موتور رندر وی ری بدانید می‌توانید صحنه‌های بسیار جالب و زیبایی را رندر کنید.

قابلیت های نرم افزار

    مدل‌سازی و ساخت جلوه‌های انیمیشنی پیشرفته؛

    انجام رندر تکرار شونده با قدرت و کیفیت بالا؛

    دارا بودن Material و نقشه‌های جدید؛

    ابزار جدید mapping برای خلق اشکال هندسی پیچیده؛

    امکانات نورپردازی جدید و قدرتمند؛

    ایجاد و کار با سایه‌ها به صورت پیشرفته؛

    بهبود رابط کاربری و محیط نرم‌افزار در این نسخه؛

    این پلاگین دارای ویژگی بارز زیر می‌باشد:

        VRayCarPaintMtl : ایجاد سایه‌ها در لایه‌های مختلف؛

        VRayLightSelect : ایجاد نور و افکت‌های منحصر به فرد در لایه‌ها؛

        VRayMultiSubTex : استفاده از ابزارهای مختلف در شی گرایی؛

مدل‌سازی داده‌ای ساختمان  Building Information Modeling

در سال‌های اخیر مفهومی جدید و انقلابی به نام BIM مطرح‌شده و به سرعت جای خود را در صنعت ساختمان باز کرده است. BIM به زبان ساده یعنی شبیه‌سازی کل ساختمان در یک نرم‌افزار. تمامی اطلاعات ساختمان از قبیل نما‌های گرافیکی مانند آنچه در Max شاهدیم تا داده‌های پردازشی مانند نوع و میزان مصالح به‌کاررفته، شکل، اندازه و تعداد درها و پنجره‌ها و محل و مساحت فضا‌های مختلف در این شبیه‌سازی موجود است. برای رسیدن به BIM دو انتخاب معمول داریم،  ArchiCAD از شرکت Graphysoft  و Revit از کمپانی Autodesk. این بار هم انتخاب اول ما محصول شرکت Autodesk است.

• Revit

Revit با رویکرد بسیار هوشمندانه به مدل‌سازی شیءگرا و پارامتریک و همخوانی زیاد با نرم‌افزارهای دیگر Autodesk مانند AutoCAD و 3Ds Max، زندگی را برای معماران شیرین‌تر کرده است. لازم به یا داوری است که Revit تنها ابزار مدل‌سازی سه بعدی نیست و داده‌های پردازشی آن نقش بسیار مهمی در فرایند طراحی و مدیریت پروژه دارد.

به یاد داشته باشید Revit ، آینده‌ی نرم‌افزارهای معماریست!

پردازش تصویر

برای استفاده از رندرها و نقشه‌هایی که از نرم‌افزارهای دیگر به دست آمده و پرزنت کردن پروژه، به یک نرم‌افزار پردازش تصویر نیاز داریم. در این بخش هم نرم‌افزار قدرتمند و معروف Photoshop از کمپانی Adobe انتخاب اول ماست.

• Photoshop

فتوشاپ در معماری علاوه بر شیت بندی، استفاده‌ی بسیار مهم دیگری نیز دارد، اصلاح رندر‌ها یا Post Production. هیچ رندری بدون پست پروداکت کامل نیست. هرچقدر که در Max و V-ray تسلط داشته باشید، حاصل کار شما یک رندر حرفه‌ای و فتورئال نخواهد بود. برای رسیدن به نهایت مطلوب، باید در محیط فتوشاپ اصلاحاتی بر روی رندر انجام دهیم. این اصلاحات می‌تواند بهبود رنگ، گاما، کنتراست، وایت بالانس، اضافه کردن Vignet یا  Chromatic Abbreviationباشد، یا اضافه کردن اشیا و پرسوناژ به رندر. این کاربری‌ها فتوشاپ را به یکی از نرم‌افزار‌های ضروری رشته‌ی معماری تبدیل کرده است.

یادمان باشد رندر خروجی نرم‌افزار سه بعدی در بهترین حالت 50% درصد انتظار ما را برآورده می‌کند. 50% باقی را در فتوشاپ به دست خواهیم آورد

.

سخن پایانی

علاوه بر فیلد‌ها و نرم‌افزار‌هایی که معرفی شد، نرم‌افزار‌های دیگری مانند DIALux برای نورپردازی، Lumion برای رندر Real Time و... وجود دارد که دانشجویان علاقه‌مند می‌توانند آن‌ها را نیز فراگیرند. اما یادگیری نرم‌افزار‌های معرفی‌شده برای همه‌ی معماران و دانشجویان معماری ضروری است.