اصول طراحی سرویس بهداشتی

موقعیت سرویس بهداشتی
در هر خانه ای معمولا یک سرویس بهداشتی عمومی در نزدیک درب ورودی و یک سرویس و حمام در بخش خصوصی خانه در نزدیکی اتاق خواب طراحی میشود. در خانه های بزرگتر که اتاق ها به صورت مستر طراحی میشوند، سرویس بهداشتی در خود اتاق قرار میگیرد.
سرویس بهداشتی و حمام در نزدیکی اتاق ها و در بخش خصوصی خانه قرار میگیرند به طوری که در دید فضاهای عمومی مثل نشیمن نباشند. همچنین در صورت امکان یک سرویس در بخش عمومی و معمولا نزدیک درب ورودی برای مهمانان تعبیه میشود. نکته مهم در موقعیت سرویس عدم دید مستقیم به فضاهای عمومی خانه است.
در واحد هایی که در یک طبقه قرار دارند سرویس ها طوری قرار میگیرند که بتوان یک دیوار تاسیساتی مشترک برای آن ها در نظر گرفت. همچنین در آپارتمان های چند طبقه سرویس ها معمولا روی سر هم قرار میگیرند تا در کار های تاسیساتی مثل لوله کشی آب و فاضلاب راحت تر باشد و صرفه جویی شود. دقت داشته باشید که سرویس های هر واحد باید سیستم تخلیه مجزا داشته باشند.

ابعاد و اندازه سریس بهداشتی
حداقل ابعاد مناسب برای سرویس بهداشتی 1.10×1.20 میباشد و برای سرویس های مورد استفاده معلولان باید 1.50×1.70 باشد. حداقل ارتفاع نیز باید 2.20 باشد. فاصله دستشویی از کنار دیوار باید حداقل 45 سانتی متر باشد. عرض در توالت باید حداقل 60 سانتی متر و حداکثر 75 سانتی متر باشد و برای معلولین 90 سانتی متر.



چیدمان سرویس بهداشتی
یک سرویس بهداشتی ایده آل دارای روشویی، کابینت، قفسه بندی و توالت ایرانی و فرنگی است. اما اگر فضای سرویس کوچک است باید دید کدام یک از موارد و عناصر برای ما مهم تر هستند تا بر روی آن مورد مانور بیشتری بدهیم و عناصر دیگر را جمع و جور تر ایجاد کرده و یا حذف کنیم تا بتوانیم از همه فضا به نحو درست بهره ببریم.
وجود یک شلف دیواری برای جای گذاری اکسسوری و یا وجود کمد یا قفسه های پنهان برای جای گذاری لوازم غیر ضروری (شوینده ها، ریش تراش و یا لوازم آرایشی و بهداشتی) در سرویس می تواند بسیار مفید باشد. وجود این فضاها در سرویس باعث میشود تا هرچه بیشتر از هر اینچ فضا استفاده کنید.

روشویی
روشویی باید حداقل 40 تا 60 سانتی متر طول و 30 سانتی متر عرض برای شستشو داشته باشد و در اطراف خود فضای کافی برای قرار دادن اشیا داشته باشد. ارتفاع آن نیز باید در حدود 80 تا 90 سانتی مترباشد. در فضاهای کوچک که در روبروی روشویی قرار دارد و امکان برخورد در با آن وجود دارد از روشویی با لبه منحنی استفاده میشود.

استاندارد سنگ های توالت
سنگ های توالت در سه سایز مختلف بزرگ، متوسط و کوچک ساخته میشوند، اما به طور کلی ابعاد استانداردی برای آنها در نظر گرفته شده است که 95سانتی متر در 45 سانتی متر (95cm*40cm) است.
از آنجایی که توالت فرنگی در سه نوع در بازار موجود است، انواع آن از نظر ابعاد باهم تفاوت دارند. توالت فرنگی یک تکه، دو تکه و والهنگ
ابعاد استاندارد فرنگی یک تکه : طول بین 53 تا 78 سانتی متر و عرض کمتر از 50 سانتی متر و ارتفاع آن از سطح زمین بین 35 تا 41 سانتی متر است.
ابعاد استاندارد فرنگی دو تکه : طول و عرض آن کاملاً مانند توالت فرنگی یک‌تکه است اما ارتفاع آن از سطح زمین بین 66 تا 82 سانتی‌متر می‌باشد.
ابعاد فرنگی والهنگ : به دلیل نداشتن پایه و نصب آن بر روی دیوار باتوجه‌ به ارتفاع کاسه، در فاصلهٔ مناسبی از سطح زمین نصب می‌شوند. به طور کلی ابعاد استاندارد توالت فرنگی 65×50 است.

محل قرارگیری و چیدمان سرویس بهداشتی
سنگ توالت ایرانی باید از هر طرف از دیوار بین 10 تا 30 سانتی متر فاصله داشته باشد. این میزان فاصله برای سنگ توالت باید از دیوار پشتی و دیوار مجاور رعایت بشود. در غیر اینصورت دسترسی به شیرآلات سخت یا غیر ممکن خواهد شد و اگر فاصله کمتر از این میزان باشد، حین نشستن نیز مشکل ایجاد خواهد شد. برای سنگ توالت ایرانی شیرآلات باید بین 20 تا 30 سانتی متر از کف ارتفاع داشته باشند.
توالت فرنگی باید از قسمت سیفون تا حدی به دیوار بچسبد و از قسمت دیگر تا 30 سانتی متر دور تر از دیوار قرار بگیرد. همچنین برای داشتن بهترین چیدمان وسایل سرویس بهداشتی باید هرکدام از وسایل را با فاصله حداقل 60 سانتی متر از یکدیگر قرار داد. برای مثال بین توالت و هر چیزی که جلوی آن قرار دارد حداقل باید 60 سانتی متر فضا وجود داشته باشد. لوله فاضلاب توالت فرنگی باید 15 سانتی متر از دیوار فاصله داشته باشد و همچنین فلاشتانک نیز باید در ارتفاع 120 سانتی متری از کف نصب شود.
توالت باید حداکثر 6 متر و روشویی حداکثر 4 متر از لوله های فاضلاب فاصله داشته باشد تا زهکشی مناسبی برای خروج فاضلاب ایجاد شود. برای جلوگیری از نشت باید دقت کرد که لوله‌های کوچک‌تر با چه زاویه‌ای به لوله‌ی اصلی فاضلاب متصل می‌شوند.

تفکیک فضاها در طراحی سرویس بهداشتی
اگر فضای حمام و توالت در کنار هم قرار گرفته، بهتر است آنها را به وسیلۀ جداکننده از هم تفکیک کنید.
برای این کار کابین‌های دوش یا پارتیشن‌های شیشه‌ای بهترین انتخاب هستند. این کابین‌ها مانع از خیس‌شدن سایر نقاط سرویس بهداشتی می شوند و از لحاظ بهداشتی هم در بین خانواده های ایرانی طرفداران زیادی دارند.

نورپردازی فضای سرویس
می توان ترکیبی از نورپردازی عمومی و روشنایی (برای آرایش و غیره) در سرویس بهداشتی ایجاد نمود. اگر از سیستم روشنایی لوستر سقفی یا دیواری یا روشنایی های توکار استفاده می‌کنید دقت داشته باشید که جنس لامپ با امتیاز محافظت‌ شده (IP) را انتخاب کنید که برای استفاده در مناطق مرطوب ایمنی باشد. یکی از گزینه هایی که میتواند جذابیت زیادی به فضا ببخشد، استفاده از نوار لامپ ال ای دی در زیر آینه و ست سرویس بهداشتی است.

تهویه فضای سرویس
علاوه بر پنجره که کمک زیادی به تهویه میکند، باید از سیستم تهویه مناسب و استاندارد استفاده شود. محل قرار گیری دریچه تهویه بر اساس محل قرار گیری اجزای به کار رفته در سرویس تعیین میشود. سیفون پرفشار از مواردی است که به کاهش بوی نا مطبوع در فضا کمک میکند. همچنین دمای مطلوب برای حمام 22 تا 24 درجه و برای توالت 20 درجه میباشد.

پوشش کف و دیوار سرویس
به دلیل رطوبت بالا و نظافت مکرر این محیط سطح کف و دیوار باید قابل شستشو باشد. همچنین جنس سطح باید به گونه ای باشد که مانع از لغزیدن باشد. مصالح باید توانایی جذب رطوبت و آب را داشته باشند. برای کف بهتر از از مصالح با سایز کوچک استفاده شود تا شیب بندی کمتر به نظر برسد. کف سرویس و دیوار ها تا ارتفاع 60 سانتی متر باید عایق رطوبتی داشته باشند.
درزگیری نیز در این فضا بسیار حائز اهمیت است تا جذب رطوبت به حداقل برسد. میتوان برای سقف و انتهای دیوار از رنگ های روغنی که توانایی جذب رطوبت دارند استفاده کرد. همچنین کف یابد از درب ورودی سرویس پایین تر در نظر گرفته شود تا آب به بیرون راه پیدا نکند.

کاشی و سرامیک مناسب و جذاب برای سرویس
انتخاب کاشی و سرامیک زیبا و البته مقاوم تاثیر زیادی در دکوراسیون سرویس بهداشتی دارد. جنس، رنگ، دوام و طرح و چیدمان از عوامل مهم در انتخاب نوع کاشی است. حتما دقت کنید که جهت ایمنی جنس کاشی و سامیک کف لیز نباشد.
برای سرویس بهداشتی کوچک از کاشی های متسط 45*45 سانتی متر استفاده کنید. برای پوشش دیوارها می توانید از تایل های کوچک و یا کاشی های مترویی استفاده کیند
و در نهایت اینکه استفاده از اکسسوری های جذاب (شمع و یا در صورت وجود نور گلدان های کوچک) به طور مختصر می تواند جلوه زیبایی به سرویس بدهد.