درز انقطاع چیست؟ نحوه و فرمول محاسبه درز انقطاع

درز انقطاع چیست؟
درز انقطاع به فاصله‌ ای گفته می‌ شود که به صورت عمدی بین دو ساختمان یا دو بخش از یک سازه ایجاد می‌ شود. هدف اصلی از ایجاد این فاصله، جلوگیری از آسیب‌ های ناشی از حرکت‌ های نسبی ساختمان‌ ها در هنگام وقوع زلزله یا تغییرات دمایی است.

چرا باید درز انقطاع را محاسبه کرد؟
برای مثال در نظر بگیرید چند ساختمان دقیقا به یکدیگر چسبیده و ساخته شده‌ اند؛ پس از مدتی زلزله‌ ای رخ داده و نیروی وارد شده از سوی زلزله موجب حرکت و جابه‌ جایی ساختمان‌ ها می‌ شود. در واقع این نیروها باعث تخریب سازه‌ می‌ شوند. برای جلوگیری از این اتفاقات باید در میان ساختمان‌ ها یک فاصله ایجاد نمود.
از طرفی دیگر با تغییر دما، مصالح ساختمانی منبسط و منقبض می‌ شوند. اگر دو ساختمان به هم متصل باشند، این انبساط و انقباض می‌ تواند باعث ایجاد تنش در سازه و در نهایت ترک خوردگی یا تخریب شود.

نحوه و فرمول محاسبه درز انقطاع ساختمان
در هنگام محاسبه درز انقطاع باید فاکتورهای مختلفی را مد نظر قرار داد. یکی از این پارامترها ارتفاع ساختمان است. بر اساس استاندارد 2800، این محاسبات برای سازه‌ هایی با 8 طبقه و بیشتر متفاوت‌ اند.
درز انقطاع ساختمان تا 8 طبقه
بر اساس ضوابط درز انقطاع که در استاندارد 2800 مطرح شده ، ساختمان‌ ها باید با پیش‌ بینی این شکاف از یکدیگر، فاصله‌ مشخصی داشته باشند. به همین دلیل در سازه‌ هایی با هشت طبقه یا کمتر، فاصله هر طبقه از مرز زمین کناری حداقل 5 هزارم ارتفاع آن از روی تراز پایه باشد. این محاسبه با فرمول زیر انجام می‌ شود.
0.005h = x
درز انقطاع ساختمان بیش از 8 طبقه
بر اساس استانداردی که ذکر کردیم، در سازه‌ هایی با بیش از 8 طبقه، درز انقطاع میان دو ساختمان مجاور باید از طریق تغییر مکان جانبی غیر خطی در طبقه و در نظر گرفتن پی دلتا محاسبه شود. پس از این محاسبه برای هر دو سازه، می‌ توان از جذر مجموع مربع‌ های دو عدد به دست آمده برای محاسبه درز انقطاع استفاده کرد. 
فرمول محاسبه درز انقطاع در حالت های خاص
در صورتیکه مشخصات ملک همسایه در دسترس نباشد یا اصلا سازه‌ ای وجود نداشته باشد، حداقل فاصله برای هر طبقه از زمین همسایه باید برابر 70 درصد از مقدار تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح در نظر گرفته شود.

فاصله درز انقطاع در چه جاهایی قرار می گیرد؟
درز انقطاع فاصله‌ ای است که در میان دو سازه جهت جلوگیری از برخورد آنها هنگام وقوع زلزله با یکدیگر، ایجاد می‌ شود. به همین دلیل این فاصله را باید با مرز زمین خود و ملک مجاور در نظر بگیریم. بدون شک اگر فضای خالی بین دو ساختمان را پر نکنیم علاوه بر اینکه محل لانه‌گذاری پرندگان خواهد شد، از نظر زیباشناسی نیز به مبحث زیبایی سازه آسیب می‌ زند. برای پر کردن درز انقطاع بهتر است از مصالحی که حالت ارتجاعی، ترد و مقاومت کمی دارند استفاده شود.

نکات و توصیه‌های لازم در درز انقطاع
بهتر است از درز انقطاع در سایت پلان، پلان‌ های تیر ریزی و معماری سازه، در جزئیات خاص نشان داده شود تا از اجرای آن اطمینان حاصل کرد. به دلیل تیرریزی که در ساخت سازه صورت می‌ گیرد، قیمت انواع تیرآهن از پارامترهای تاثیرگذار در فاکتور نهایی شمرده می‌ شود.
باید به ابعاد ستون‌ ها از پایین تا بالای ساختمان، به‌ویژه آن دسته از ستون‌ هایی که ابعاد آنها تا بالا به‌ صورت پیوسته ادامه پیدا می‌ کنند، توجه شود. در خصوص این نوع ستون‌ ها یا دیوارهای برشی باید میزان فاصله درز انقطاع در کلیه طبقه‌ ها از پایین تامین شود.
علاوه بر موارد ذکر شده، سازه‌ هایی که در طبقات پایین دارای دیواره‌ های اولیه هستند باید مورد توجه قرار بگیرند. در این نوع ساختمان‌ ها درز انقطاع در طبقه‌ دارای دیواره‌ های اولیه مطابق جزئیات واحد ایستایی اجرا شود.
اجرای درز انقطاع به‌قدری دارای اهمیت است که گاهی اداره ثبت و شهرداری‌ ها جهت مساحت زیر بنای ساختمان به آن توجه خاصی دارند.
در صورتی‌که ملک مجاور درز انقطاع را رعایت نکرده باشد، ناظر ساختمانی که در دست احداث است باید تمامی ملاحظات فنی و حقوقی لازم را قبل از اجرای کار در نظر بگیرد.

با انواع دیگر درز ها آشنا شوید!
درزها انواع مختلفی را شامل می‌ شوند. هر کدام از این شکاف‌ ها با توجه به خواص و مواد اولیه‌ ای که در تولید آنها استفاده شده، در مکان‌ ها و شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌ گیرند. از جمله این درزها می توان به درزهای اجرایی، انقباضی و… اشاره نمود. در ادامه به توضیح مختصری از آنها می‌ پردازیم.
درزهای اجرایی
درزهای اجرایی با نام درزهای ساخت نیز شناخته می‌ شوند. این درز به طور کلی در جهت تسهیل بتن‌ ریزی و با توجه به محدودیت‌ های موجود در رابطه با حجم بتن ریزی در نظر گرفته می‌ شود. در این نوع از شکاف‌ ها باید پیوستگی میان بتن و آرماتور در دو قسمت مجاور حفظ شود. در صورتی‌ که زمان توقف عملیات بتن‌ ریزی از سی دقیقه بیشتر شود باید تشکیل درز اجرایی را مد نظر قرار داد. برای اجرای بهتر این عملیات مطالعه مقاله نکاتی که باید در مورد بتن و فرآورده های بتنی بدانید را پیشنهاد می‌ کنیم.
درزهای انقباضی
این نوع از درزها در حقیقت نوعی از درزهای حرکتی شناخته می‌ شوند. این شکاف‌ ها به‌منظور جلوگیری از ایجاد ترک‌ های ناشی از جمع‌ شدگی بتن ایجاد می‌ شوند. در صورت اجرای نامناسب یا عدم اجرای درزهای انقباضی در سطوح پیاده روها و دیوارهای بتنی، ترک‌خوردگی‌ هایی ایجاد می‌ شوند.
درزهای انبساطی
به طور کلی درزهای انبساطی نوعی از درزهای حرکتی هستند. این شکاف‌ ها برای به وجود آوردن امکان انقباض و انبساط تعمیر شده در اثر تغییرات درجه حرارت تعبیه می‌ شوند. عدم در نظر گرفتن این درزها در نقاط مختلف ساختمان موجب شده تا ترک‌ هایی در اثر تغییرات دما ایجاد شوند.
درزهای کنترل
انبساط و انقباض در بتن‌ ها به‌دلیل تغییرات دما و… موجب اعمال استرس و تنش‌ می‌ شود. به طور کلی این مسائل موجب کاهش مقاومت بتن خواهند شد و در نهایت به ترک خوردگی آنها می‌ انجامد. برای حل این مشکلات از درزهای کنترلی استفاده می‌ کنند.
درزهای نشست
از این درزها برای ممانعت از ایجاد نشست‌ های نامساوی در دو ساختمان مجاور که هرکدام از این سازه‌ ها از مشخصات متفاوتی بهره‌مند هستند، مورد استفاده قرار می‌ گیرند.

موادی که برای پر کردن درزها مناسب هستند
این مواد پرکننده با نام فیلر نیز شناخته می‌ شوند که ممکن است حاوی الیاف گیاهی، لاستیک، ترکیبات آسفالتی، چوب پنبه و دیگر موادی که دارای حالت انعطافی و ارتجاعی هستند باشد. در حالت ایده‌ آل موادی که برای پرکنندگی درزها به کار می‌ روند باید از ویژگی‌ هایی همچون جای‌ گیری و شکل‌ گیری در درزها، داشتن امکان انعطاف و ارتجاع، عدم اتصال با درز و داشتن دوام و ماندگاری بالا برخوردار باشند.