متره و برآورد چیست؟

متره و برآورد چیست؟
کی از مهم‌ترین و پول‌ساز‌ترین شاخه‌های مهندسی، متره و برآورد می‌باشد که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که متره و برآورد تعیین کننده میزان مصالح مورد نیاز و هزینه‌های یک سازه است، علاوه بر مهندسان عمران، کارفرمایان، پیمانکاران و مدیران اجرایی نیز باید با آن آشنا باشند.
متره چیست؟
متره در واقع به سنجش و اندازه‌گیری دقیق کارها و مواد یا متریالی است که برای انجام یک پروژه عمرانی نیاز است. در این سنجش مقادیری مانند مقدار مصالح، تعداد کارگران، مدت‌زمان اجرا، حمل‌ونقل و ماشین‌آلات، بر اساس نقشه‌هایی که معمار تهیه می‌کند، اندازه گیری می‌شود.
برآورد چیست؟
برآورد به تعیین مقدار دقیق بودجه‌ای که یک پروژه عمرانی برای اجرای مراحل مختلف آن نیاز دارد، گفته می‌شود که از حاصل ضرب اعداد و احجام به دست آمده از متره ‌در ضرایبی که از دفترچه فهرست‌ بها  یا قیمت هایی که از بازار گرفته می‌شود، محاسبه می‌گردد.

کاربرد و اهمیت متره و برآورد
متره و برآورد یا همان Quantity surveying and estimating از مهم ترین موضوعات در تعریف پروژه و به ثمر رسیدن پروژه است. به طوریکه برای این که پروژه شروع شود،‌مطمئنا مهم ترین موضوع،‌ جنبه ریالی و هزینه تمام شده پروژه است، خب این موضوع با متره و برآورد پروژه مشخص می شود. به طور کلی به دلایل زیر در پروژه ها از متره و برآورد استفاده می شود؛
    با استفاده از متره و برآورد هزینه تمام شده یک پروژه را به طور دقیق می توان مشخص کرد که این موضوع پایه و اساس تعریف هر پروژه برای سرمایه گذاران است، در واقع هزینه تمام شده یک پروژه با متره و برآورد مشخص می شود که در این صورت سرمایه گذار و کارفرمای پروژه متوجه می شود که از عهده مخارج پروژه بر می آید یا خیر.
    متره و برآورد است که مشخص می نماید پیمانکاران در هر مرحله از پروژه چقدر کار کرده اند و چه هزینه ای باید توسط کارفرما به پیمانکار پرداخت شود.
    سفارش مصالح مختلف در پروژه با متره و برآورد مشخص می شود.
    با استفاده از متره و برآورد می توان سود و زیان پروژه را مشخص نمود و ضررهای پروژه را به حداقل رساند.
    در کارهای دولتی برای برنده شدن پیمانکار در مناقصه، پیمانکار بایستی پیشنهاد قیمت ارائه نماید، پیشنهاد قیمت پیمانکار برپایه متره و برآورد بدست می آید.

هدف از متره و برآورد چیست؟
اجرای فرآیند متره و برآوردبرای یک پروژه، 2 هدف را دنبال میکند:
1.  هدف اول: به‌دست آوردن مقدار مصالح و نیروی انسانی مورد نیاز:
مقادیر زیادی در میزان هزینه‌های احداث یک سازه تاثیر گذارند که بر اساس بزرگی و قابلیت‌های پروژه متغیرند و اهمیت زیادی نیز برای کارفرما دارند. از جمله این مقادیر می‌توان به تعداد و تخصص نیروهای انسانی مورد نیاز، مقدار و کیفیت مصالح، مهلت تحویل پروژه، ماشین‌‌آلات و ابزار‌های مورد نیاز و ... اشاره کرد.
2.  هدف دوم: به‌دست آوردن بودجه مورد نیاز احداث پروژه:
مهندسان برای انجام این مرحله صورت وضعیتی تعیین می‌کنند که در آن تمامی هزینه‌های مورد نیاز پروژه آورده شده است. گاهی تعیین بودجه دو بار در طول پروژه انجام می‌شود؛ یکبار قبل از اجرا و دیگری در طول اجرای پروژه که این مقدار می‌تواند بصورت ریالی یا ارزی باشد.

انواع متره و برآورد
1. متره باز یا تجزیه بها
برآورد هزینه اجرا و مدت زمان لازم برای اجرای یک پروژه، بدون استفاده از تجزیه بها امکان پذیر نیست و هرچه تجزیه بهای مورد استفاده از نظر مصالح و نیروی انسانی و ماشین آلات مورد نیاز به واقعیت و شرایط اجرای کار نزدیک تر باشد، به همان میزان برآورد اولیه به هزینه اجرایی پروژه نزدیک تر خواهد بود.
متره باز به روشی گفته می‌شود که کلیه مقادیر از جمله : ماشین آلات، ابزار‌ها، نیروی انسانی و مصالح مورد نیاز از روی جدول متره و همچنین بر مبنای تجارب گذشته محاسبه می‌گردد. مرحله بعد در متره باز به دست آوردن قیمت کل مورد نیاز، از طریق ضرب کردن مقادیر ذکر شده در قیمت واحد آنها به نرخ روز می‌باشد؛ به صورتی که مقدار مصالح در قیمت واحد آن، تعداد نیروی انسانی در قیمت روز و میزان ماشین‌آلات مورد نیاز در قیمت واحد آن بر اساس تعداد ساعات مورد نیاز ضرب شده و بودجه کلی به دست می‌آید؛ به این عملیات تجزیه بها گفته می‌شود. مزیت این روش آن است که بودجه کلی به دست آمده به واقعیت و آنچه اتفاق خواهد افتاد بسیار نزدیک است.
2. متره بسته:
در روش متره بسته، قیمت‌ها بر مبنای فهرست بهای ارائه شده از سازمان بودجه محاسبه می‌شود. در این روش مهندس مترور یک جدول ریز‌متره تشکیل داده و در آن اطلاعات مربوط به مقادیر منابع مورد نیاز را، بر اساس ترتیب ردیف‌های فهرست بها و از روی مدارک پیمان و محتوای نقشه‌ها محاسبه کرده و در جدول و‌ارد می‌کند. در این روش میزان هزینه‌هایی مانند نیروهای انسانی و ... اهمیتی ندارد بلکه محاسبه بودجه مورد نیاز بر اساس مقدار عملیات خاکی به ازای هر متر مکعب است. پس از تعیین مقدار کلی هزینه، بهای مقادیر مختلفی که در پیمان ذکر شده مانند: بهای منطقه، درجه سختی، ضریب بالاسری و ... نیز اضافه می‌شود.

زمان انجام متره و برآورد
متره و برآورد در یک پروژه در 3 برهه زمانی می­تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
متره و برآورد قبل از اجرای پروژه:
تعیین هزینه تمام شده یک پروژه در پروژه های خصوصی و ساخت و ساز شهری برای اینکه کارفرما با دید بازتری نسبت به سرمایه گذاری خود اشراف پیدا نماید.
در پروژه های دولتی و عمومی  همانند پروژه های راه سازی، مسکن مهر، احداث نیروگاه، احداث سد، حتی پروژه های کوچک مربوط به ارگان های دولتی و خصوصی (شهرداری ها، راه و شهرسازی، بنیاد مسکن و ….) برای این که کارفرما هزینه تمام شده پروژه را محاسبه نماید، از متره و برآورد استفاده می کند.
در نظر داشته باشید در پروژه های دولتی که واگذاری کار به پیمانکاران از طریق فرآیند مناقصه صورت می­ پذیرد. پیمانکار نیز باید پیشنهاد قیمت خود را برای برنده شدن در مناقصه محاسبه نماید، در این حالت نیز پیمانکاران از متره و برآورد استفاده می کنند.
متره و برآورد حین اجرای پروژه:
تعیین سود و زیان باتوجه به قیمت های روز و مقایسه با درآمدها در پروژه
اصولا برآورد در حین اجرای ساختمان توسط پیمانکار برای تعیین سود و زیان در پروژه صورت می­ پذیرد که این موضوع به جهت بالانس ریالی پروژه در نظر گرفته می­شود، طی برآورد در حین اجرای ساختمان، پیمانکار متوجه می­شود باتوجه به کارکردهایی که در پروژه داشته و هزینه هایی که در پروژه انجام داده است، چه مقدار درآمد بدست آورده است، این موضوع از طریق متره و برآورد صورت می­ پذیرد.
متره و برآورد پس از انجام پروژه:
برای تعیین کارکردهای پیمانکار، ارائه صورت وضعیت پیمانکاران، تجدید نظر در نرخ پیمان و لوایح ضرر و زیان
یکی از کاربردهای متره و برآورد، در تعیین کارکرد های پیمانکاران است، به این جهت پس از اجرای عملیات های اجرایی مختلف در طول مدت پروژه، با استفاده از متره و برآورد، مقادیر کارکردهای پیمانکار در پروژه مشخص می­ شود ، سپس صورت وضعیت کارکرد پیمانکار تهیه شده و ملاکی برای رسیدگی و پرداخت ها به پیمانکار قرار می گیرد.

چه افرادی باید بر متره و برآورد مسلط باشند؟
تسلط بر متره و برآورد نیاز همه مهندسان عمران و معماری است زیرا باید بتوانند طرح‌شان را از نظر ریالی بررسی کنند. در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم:
1. مهندس طراح سازه:
یک مهندس طراح سازه باید پس از اتمام طراحی، یک بار طرح را بصورت کامل متره کند میزان بهینه بودن آن را از لحاظ اقتصادی ارزیابی کند.
2.  مهندس معمار:
مهندس معماری که وظیفه طراحی طرح معماری سازه را دارد نیز باید به منظور ارزیابی میزان مطابقت طرح از نظر مالی با بودجه کارفرما، متره و برآورد انجام دهد.
3.  مهندسان دفر فنی و اجرایی:
کار اصلی این نوع مهندسان متره و برآورد هزینه‌های پروژه می‌باشد بنابرین باید تسلط کاملی بر فرآیند متره و برآورد و همچنین بخش‌نامه‌ها و فهارس بها داشته باشند.

پیش نیاز یادگیری متره و برآورد چیست؟
هر مهندس برای انجام یک متره و برآورد دقیق باید بر چندین مطلب تسلط داشته باشد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
1.  تسلط بر نقشه‌خوانی و درک نقشه:
درک مفاهیم یک نقشه از لزومات اولیه یک متره خوب می‌باشد. یکی از مهارت ‌هایی که در خواندن و درک بهتر نقشه به شما کمک می‌کند، مشاهده کردن نحوه اجرای عملیات‌های مختلف است. برای مثال دیدن نقش و تاثیر یک تیر بتنی در ساخت سازه به متره کردن آن توسط شما کمک میکند.
2.  تسلط بر نکات اجرایی:
برخی نکات اجرایی فقط هنگام احداث یک پروژه دیده می‌شوند و در نقشه‌ها وجود ندارند اما دانستن این موارد برای مهندس مترور الزامی است. برای مثال اسپیسری که در میلگرد‌ها کار گذاشته می‌شود تا کاور بتن تامین شود یا مرحله شمشه‌گیری در نقشه‌‌ها وجود ندارد اما می‌تواند هزینه‌های اجرای سازه را افزایش دهد.
3.  آشنایی با نرم‌افزارهای اتوکد و اکسل:
یکی دیگر از مواردی که در فرآیند متره و به خصوص صرفه‌جویی در زمان تاثیر دارد، آشنایی با نرم‌افزا‌رهای اتوکد (Autodesk) و اکسل و تسلط بر دستور‌ها و فرمول‌های کلیدی است. تسلط کامل بر این دستور‌ها باعث می‌شود زمان انجام فرآیند متره و برآورد شما بصورت چشمگیری کاهش پیدا کند. برای مثال اگر زمان لازم برای این کار یک هفته باشد با تسلط بر فرمول‌ها می‌توانید آن را در 4 روز تحویل دهید. علاوه بر این وقتی فرآیند متره را به فرمول‌های این نرم‌افزار بسپارید، احتمال خطای انسانی نیز بسیار کم می‌شود در نتیجه متره شما دقیق‌تر خواهد بود.
4.  تسلط بر فهرست بها و ادبیات آن
وجه تمایز اصلی یک مترور عادی و مترور حرفه‌ای، تسلط بر فهرست بها و ادبیات آن می‌باشد. مسئله حائز اهمیت دیگر آشنایی با ادبیات فهرست بهاست. برای مثال وقتی شما عملیات "کوپلینگ و فورجینگ میلگرد‌ها" را انجام داده اید و به مرحله آیتم دادن می‌رسید متوجه می‌شوید که در لیست فهرست بها هیچ اصطلاحی به آن اسم ندارید، در صورتی که در فهرست بها اصطلاح آن اتصال مکانیکی میلگرد‌‌ها است. در نتیجه یک مهندس مترور حرفه‌ای باید بر این اصطلاحات مسلط باشد تا بتواند مقادیر را به درستی به دست آورد.
علاوه بر این فهرست بها حاوی نکات مهم دیگری نیز می‌باشد. مثلا: یک سری آیتم‌ها فقط در صورت دستور کار مهندس مشاور به پیمانکار تعلق می‌گیرد؛ بنابراین یک مهندس در واحد رسیدگی پیمان باید به این موارد مسلط باشید تا بتوانید هنگام رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکار موارد نادرست را حذف کنید.

یک مترور حرفه‌ای چه مهارت‌هایی باید داشته باشد؟
•    تسلط بر محاسبه مقدار مصالح و برآورد دقیق بودجه مورد نیاز پروژه
•    تسلط کامل بر فهرست بها به روز شده و ادبیات آن و بخش‌نامه‌های مرتبط
•    تسلط بر مطابق بودن طرح معماری و بودجه کارفرما
•    تسلط بر نقشه‌خوانی و حرفه‌ای و درک مشخصات فنی پروژه
•    داشتن توانایی متره انواع سازه‌ها از پی تا شیب بندی
•    تسلط بر اصول متره و برآورد
•    تسلط بر نحوه و نکات اجرایی پروژه
•    تسلط بر تخمین نیروی انسانی مورد نیاز
•    تسلط بر برآورد نرخ برای مناقصه‌ها و زمانبندی مناسب ساخت
•    تسلط بر دستور‌ها و فرمول‌‌های کلیدی نرم‌افزار‍‌های اکسل و اتوکد
•    داشتن مهارت صرفه جویی در زمان‌‌ و کاهش خطای انسانی
•    تسلط بر تعدیل احاد بها و نوشتن صورت وضعیت

مراحل انجام متره و برآورد
متره و برآورد، طی چند مرحله شامل جمع‌آوری اطلاعات پروژه و نقشه‌های ساختمانی، تفسیر نقشه‌های معماری و سازه‌ای، تعیین آیتم‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه (متره) بر اساس داده‌های موجود و محاسبه هزینه هر آیتم بر اساس فهرست بها (برآورد) انجام می‌شود. در ادامه، هر یک از این مراحل را به طور خلاصه توضیح می‌دهیم.
جمع آوری اطلاعات پروژه در متره و برآورد
اولین مرحله متره و برآورد، جمع‌آوری تمام نقشه‌ها و اطلاعات مرتبط با پروژه است. این اطلاعات شامل نقشه‌های معماری، نقشه‌های سازه‌ای، دستورالعمل‌ها و مستندات تکمیلی پروژه هستند. مرور تهیه و مطالعه این منابع اطلاعاتی، زمینه‌ساز یک متره و برآورد دقیق می‌شود. هنگام بررسی اطلاعات پروژه، باید به جزئیاتی نظیر ابعاد، واحدها، اندازه‌گیری‌ها و مشخصات مصالح توجه کرد.
یکی از بهترین روش‌های جمع‌آوری اطلاعات برای متره و برآورد، تقسیم کردن پروژه به فعالیت‌های کوچک‌تر و تقسیم کردن فعالیت‌ها به چندین بخش قابل مدیریت است. به عنوان مثال، برخی از پروژه‌های ساخت و ساز ساختمان‌های بزرگ، بر اساس تعداد طبقه تقسیم‌بندی می‌شوند. در برخی دیگر (پروژه‌های بزرگ‌تر)، تقسیم‌بندی بر اساس فازهای اجرایی و حتی بر اساس هر یک ساختمان صورت می‌گیرد. مهم‌ترین نکته در اینجا، کسب مهارت لازم برای بخش‌بندی صحیح و اصولی پروژه، فعالیت‌ها و آیتم‌های آن است.
تفسیر نقشه های ساختمانی در متره و برآورد
یکی از مهم‌ترین مهارت‌های برای انجام درست متره و برآورد، مهارت خواندن و تفسیر نقشه‌های ساختمانی (معماری و سازه) است. نقشه‌های معماری شامل پلان کف، پلان ارتفاعی، پلان مقطع و پلان سایت هستند. این نقشه‌ها بر روی طراحی ساختمان و جانمایی المان‌های مختلف در آن تمرکز می‌کنند. نقشه‌های سازه‌ای، المان‌های سازه‌ای و سیستم‌های تاسیسات را نمایش می‌دهند. با درک علائم، توضیحات و مقیاس‌ها در این نقشه‌ها، مترور قادر به شناسایی المان‌های مورد نیاز برای متره خواهد بود.
روش تعیین آیتم های متره و برآورد
ابزارها و روش‌های مختلفی برای انجام متره و برآورد وجود دارند. انتخاب روش مناسب، بر اساس پیچیدگی پروژه و ترجیحات مترور انجام می‌شود. یکی از متداول‌ترین روش‌ها، متره و برآورد دستی با استفاده از اندازه‌گیری‌های موجود در نقشه‌ها است. اجرای این روش، به تجربه بالا، چشمان تیز و مهارت محاسباتی خوب نیاز دارد.
دیگر روش انجام متره و برآورد، استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری است. نرم‌افزارهای تخصصی این حوزه، قابلیت‌هایی نظیر محاسبه خودکار آیتم‌ها و دسترسی به پایگاه داده مصالح را در اختیار کاربر قرار می‌دهند. نرم‌افزارهای کامپیوتری، دقت متره و برآورد را بهبود می‌‌بخشند.
محاسبه هزینه آیتم ها در متره و برآورد
پس از جمع‌آوری داده‌ها، تفسیر داده‌ها و تعیین آیتم‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه، نوبت به برآورد هزینه این آیتم‌ها بر اساس فهرست بها می‌رسد.

بازار کار حوزه متره و برآورد
همانطور که گفته شد متره و برآورد یکی از پولساز‌ترین شاخه‌های مهندسی می‌باشد و از آنجایی که احداث هر سازه‌ای به یک متخصص مترور نیازمند است، بازار کار این حوزه همیشه پر رونق است. اهمیت بالای عملیات متره و محاسبه بودجه مورد نیاز پروژه باعث شده این کار دستمزد بالایی به ازای هر پروژه داشته باشد. علاوه بر این از آنجایی که همه دفاتر عمران، ساختمان‌سازی، پیمانکاری و معماری به یک مترور حرفه‌ای نیاز دارند، مهندسانی که بر متره و برآورد مسلط باشند دغدغه‌ای از بایت دریافت پروژه و کسب درآمد نخواهند داشت.
بسیار مهم است که مهارت پراهمیتی مانند متره و برآورد اصولی و مفهومی آموزش داده شود؛ از این رو آموزشگاه تدریس آنلاین آپادمی جامع‌ترین پکیج آموزش متره و برآورد را برای علاقمندان تهیه کرده است. در این دوره آموزشی هر آنچه یک مهندس مترور باید از عملیات متره و برآورد هزینه‌ها بداند را به شما آموزش می‌دهد. شما می‌توانید با تهیه این دوره آموزشی کاملا بر این حوزه مسلط شده و توانایی تدریس آن را نیز کسب کنید. همچنین می‌توانید در دفاتر و شرکت‌های معماری در داخل و خارج از ایران مشغول بکار شوید یا با انجام پروژه‌ها از این راه کسب درآمد کنید.

خرید کتابهای دست دوم مهندسی عمران

خرید کتاب دست دوم معماری

خدمات گروه معماری هفت:
گروه معماری هفت متشکل از مهندسان معمار خبره در زمینه های زیر در خدمت شما عزیزان است:
طراحی ساختمان مسکونی
طراحی ساختمان اداری
طراحی ویلا
طراحی نما
اصلاح پلان
انجام پایان نامه معماری
انجام پروپوزال معماری
شیت بندی

با ما تماس بگیرید... 09122257213

مقالات دیگر

_______________________________________________________