آرماتور چیست؟

آرماتور چیست؟
آرماتورها ( reinforcement rebar) در واقع میلگردهای هستند که تغییر شکل یافته و به صورت شبکه ای به هم متصل شده اند. آرماتورها در بتن مسلح و سازه های ساختمانی استفاده می شوند.
استفاده از آرماتورها در بتن که به آن آرماتور بندی می گویند، به منظور تقویت نیروی کششی بتن و در نتیجه افزایش استحکام و مقاومت کلی سازه صورت می گیرید. برای بهبود کیفیت اتصال میلگرد با بتن، معمولا از میلگردهای آجدار برای آرماتوربندی استفاده می کنند.
معمولا لغات میلگرد و آرماتور به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما آرماتور (reinforcement rebar) و میلگرد (rebar) با یکدیگر تفاوت دارند. فرق آرماتور و میلگرد بسیار ساده است. میلگرد یک نوع پروفیل تو پر از جنس فولاد است که سطح مقطع دایره ای دارد. در صورتی که روی میلگرد عملیاتی که منجر به تغییر شکل ظاهری آن شود (مانند برشکاری، خمکاری، جوشکاری یا بستن با سیم مفتول) انجام گیرد و از آن در سازه استفاده شود، دیگر به آن میلگرد گفته نمی شود. در این حالت باید به آن آرماتور یا reinforcement rebar (میلگرد تغییرشکل یافته) گفت.
در واقع اینگونه می توان گفت که آرماتورها میلگردهای تغییر شکل یافته ای هستند که آماده قرارگیری در بتن می باشند. و یا به عبارتی دیگر، زمانی که میلگرد تغییر شکل داده شده و آماده بتن ریزی باشد، به آن آرماتور می گویند.

فرق آرماتور با میلگرد
آرماتورها و میلگردها هر دو از جنس فولاد تولید می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی بین آنها وجود دارد.
شکل و طراحی
    میلگرد: میلگردها به صورت استوانه‌ای با قطر یکنواخت در اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند. سطح میلگردها خاردار بوده و به صورت خطوط موازی روی آن قرار دارد.
    آرماتور: آرماتورها به شکل‌ها و طرح‌های متنوعی تولید می‌شوند، از جمله میلگردها، شبکه‌ها، میلگردهای خمشی و پیچشی. طراحی آرماتورها به منظور تقویت و تحمل نیروهای کششی در سازه‌ها انجام می‌شود.
استفاده
    میلگرد: میلگردها عموماً در سازه‌های بتنی برای تقویت ستون‌ها، بالکن‌ها، پله‌ها و سایر اجزای سازه استفاده می‌شوند.
    آرماتور: آرماتورها به عنوان عناصر تقویت‌کننده در سازه‌های بتنی استفاده می‌شوند. آنها می‌توانند در قالب میلگردها، شبکه‌ها، آرماتورهای خمشی و پیچشی و با شکل‌ها و ابعاد متنوعی به کار رود.
قابلیت انعطاف پذیری
    میلگرد: میلگردها به دلیل شکل استوانه‌ای و خطوط خاردار، قابلیت انعطاف بیشتری نسبت به آرماتورها دارند. این ویژگی آنها را برای انحنای مناسب و انجام عملیات خم کردن بهتر می‌کند.
    آرماتور: آرماتورها به دلیل طراحی و شکل خاص خود، قابلیت انعطاف پذیری کمتری دارند. این موضوع باعث می‌شود که استفاده از آرماتورها در مناطقی که نیاز به انحنا و خم شدن دارند، محدودتر شود.
نیروی تحمل شده
    میلگرد: میلگردها بیشتر در تحمل نیروهای کششی و فشاری استفاده می‌شوند و به عنوان عنصر تقویت‌کننده در سازه‌ها عمل می‌کنند.
    آرماتور: آرماتورها نیز مانند میلگردها در تحمل نیروهای کششی و فشاری مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما با توجه به طراحی خاص خود، می‌توانند نیروهای کششی بیشتری را تحمل کنند.
قابلیت اتصال
    میلگرد: میلگردها به دلیل سطح خاردار خود، قابلیت اتصال به بتن راحت‌تری دارند. این ویژگی باعث می‌شود که میلگردها به صورت مستقیم در سازه‌های بتنی قرار گیرند و به راحتی با بتن ترکیب شوند.
    آرماتور: آرماتورها به دلیل طراحی خاص و شکل متنوع، نیاز به اتصالات مکانیکی یا جوش دادن برای اتصال به سازه‌های بتنی دارند. این اتصالات معمولاً با استفاده از پیچ و مهره، شمشیرهای آرماتوری یا جوش صورت می‌گیرد.

انواع آرماتورها
میلگرد آرماتور (Rebar)
میلگرد آرماتور یا میلگرد فولادی، یکی از انواع رایج آرماتورهاست. آن به صورت میلگردهای استوانه‌ای با سطح خاردار تولید می‌شود. میلگردها در انواع مختلف قطرها و در طول‌های استاندارد قابل تهیه هستند. آرماتورهای میلگرد به طور عمده در سازه‌های بتنی، نمای ساختمانی، ساخت پل و ساختمان‌های صنعتی استفاده می‌شوند.
مش آرماتور (Wire Mesh)
مش آرماتور یا شبکه آرماتور، به صورت شبکه‌های فولادی تولید می‌شود که از میلگردهایی با دیامتر کمتر ساخته می‌شوند. این شبکه‌ها در ابعاد مختلف و با توالی میلگردهای افقی و عمودی قابل تهیه هستند. استفاده از مش آرماتور برای تقویت سطح‌های بتنی مانند کف‌ها، پی‌ها و سقف‌ها بسیار متداول است.
آرماتور پیچشی (Spiral Reinforcement)
آرماتورهای پیچشی به صورت میلگردهایی با قطر بزرگتر و شکل پیچیده‌ای صعودی تولید می‌شوند. آنها به صورت پیچشی در اطراف ستون‌ها و پایه‌های بتنی استفاده می‌شوند تا مقاومت سازه در برابر نیروهای چرخشی و لرزه‌ای افزایش یابد.
آرماتور خمشی (Bending Reinforcement)
آرماتورهای خمشی نیز به صورت میلگردهایی با شکل خمشی تولید می‌شوند. آنها در نواحی کششی و خمشی سازه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. آرماتورهای خمشی عموماً در بالا و پایین بالکن‌ها، بالا و پایین پله‌ها و در محل های پیوند بین دیوارها و ستون‌ها قرار می‌گیرند.

آرماتور بندی چیست؟
زمانی که آرماتورها را در کنار یکدیگر قرار داده و اتصال بین آن ‌ها از طریق بست فلزی، سیم آرماتوربندی یا جوشکاری صورت گیرد، به این کار، آرماتور بندی می گویند. آرماتوری بندی یکی از اصولی ترین روش های ساختمان سازی با استحکام بالا است. زیرا بتن حالتی خمیری دارد و به هر شکلی در می آید، اما استفاده از آرماتور در بتن یا به اصطلاح استفاده از بتن مسلح، باعث می شود سازه به شکل دلخواه و مطابق با اصول مهندسی شکل بگیرد.
در واقع در آرماتوربندی ساختمان، میلگردها به اشکال مختلف خم یا برش می خورند و به هم جوش داده یا با سیم متصل می شوند؛ در نهایت یک سازه اسکلت مانند تولید می شود که به وسیله آرماتورها ساخته شده است. در انتها بر روی آرماتورها، بتن ریخته شده و به این شکل، ساختمانِ در دست احداث، چندین برابر مقاوم تر و مستحکم تر از بتن ریزی بدون آرماتور خواهد بود. مشخصات آرماتورهای به کار رفته در آرماتوربندی مانند قطر میلگرد، ابعاد چشمه و … با توجه به نوع کاربری و میزان بارگذاری محاسبه شده و اجرا می گردد.

دو روش کلی استفاده از آرماتورها
همانطور که گفتیم انواع آرماتور بندی یا به وسیله میلگردها و یا به وسیله آرماتورهای تقویتی اجرا می شود. در زیر مزایای هر دو نوع آرماتوربندی را بررسی می کنیم:
میلگرد: میلگرد را می توان همان آرماتور اولیه یا آرماتوری که به فرم خاصی در نیامده و هنوز از آن استفاده نشده است نامید. میلگرد یا آرماتور اولیه برای ایجاد مقاومت در برابر بارهای سازه استفاده می شود.
آرماتور تقویتی: آرماتورهای تقویتی انواع میلگردهای تقویتی هستند که در فرآیند آرماتوربندی استفاده شده و باعث ایجاد مقاومت بتن در برابر ترک خوردگی و تنش های ناشی از تغییرات دمایی می شوند. علاوه بر این، استفاده از آرماتور تقویتی با محکم نگه داشتن میلگردهای اصلی در جای خود باعث افزایش مقاومت میلگردها می شوند و همچنین به دلیل توزیع بارهای وارد بر سازه منجر مقاومت سازه را افزایش می دهند.

انواع آرماتور تقویتی
از جمله میلگردهای تقویتی مورد استفاده در آرماتوربندی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- آرماتور اتکا
آرماتورهای اتکا یا ادکا برای تحمل نیروهای برشی و همچنین جهت اتصال مناسب تیر به تیرچه و جلوگیری از لغزیدن تیرچه از روی تیر استفاده می ‌شوند.
۲- آرماتور ممان منفی
چون در زمان اجرای دال، بتن‌ ریزی سقف یکجا انجام می‌ شود، در نتیجه در بالای تیرها مقداری لنگر منفی ایجاد می شود. برای تحمل این لنگر منفی از آرماتور ممان منفی استفاده می کنند.
۳- آرماتور حرارتی
جهت کنترل ترک‌ های ناشی از تنش ‌های حرارتی و جمع شدگی، از آرماتور حرارتی بر روی سقف استفاده می شود. میلگرد حرارتی به دلیل مقاومت کششی بالایی که دارد بهترین گزینه برای جلوگیری از خسارات ناشی از ترک خوردگی بتن است. استفاده از میلگرد حرارتی در سقف باعث جلوگیری از گسستگی دیافراگم سقف، افزایش باربری سازه و … می شود. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با میلگرد حرارتی و صفر تا صد ضوابط اجرای آن مقاله زیر را مطالعه نمایید.
۴- آرماتور خاموت یا رکاب
خاموت ها میلگردهای حالت گرفته ای هستند که به حالت قائم در تیر یا ستون قرار می گیرند. خاموت ها معمولا به شکلی شبیه به مقطع تیر ساخته می شوند و به صورت تنگ بسته یا تنگ باز در سازه های بتن آرمه مورد استفاده قرار می گیرند.
هدف استفاده از خاموت یا رکاب، جلوگیری از بیرون زدگی آرماتورهای طولی در اثر کمانش و تحمل نیروهای برشی و جلوگیری از گسترش ترک است. خاموت در دسته میلگردهای عرضی قرار می گیرد.
۵- آرماتور سنجاقی
برای تقویت مقاومت برشی خاموت ها و اتصال کامل بین میلگردهای طولی و خاموت، از آرماتور سنجاقی  استفاده می شود. آرماتور سنجا‌قی به دلیل باریک و منعطف بودن می تواند از هر دو طرف خم شده و ظاهری شبیه به سنجا‌‌ق پیدا کند. میلگرد سنجا‌‌‌قی نیز در دسته میلگردهای عرضی قرار می گیرد و انواع مختلفی دارد.
۶- آرماتور خرک
برای قرار دادن دو شبکه متوالی افقی با فاصله معین در داخل قالب (در بتن ریزی های و آرماتوربندی کف و فونداسیون) از  آرماتور یا میلگرد خرک استفاده می شود.
کاربرد میلگرد خرک صرفا برای پایدارسازی مش فوقانی فونداسیون در ساختمان بوده و استفاده از خرک در آرماتوربندی کاربرد سازه ای ندارد. فاصله خرک در فونداسیون برای تنظیم فاصله لازم بین دو شبکه مش استفاده می شود.
۷- آرماتور رکابی
قبل از بیان کاربرد آرماتور رکابی ابتدا لازم است بدانیم میلگرد رکابی چیست؟ میلگرد رکابی شبیه به حرف U است که دو لبه آن به داخل خم شده باشد. مهمترین نقش میلگرد رکابی در ساختمان سازی، برای ایجاد و تنظیم فاصله بین دو شبکه میلگرد است و بیشتر در بتن‌ ریزی دیوار و دال کاربرد دارد. به طور کلی می توان کاربرد میلگرد یا آرماتور رکابی را به صورت زیر بیان کرد:
    تنظیم فاصله آرماتورهای طولی یا عمودی در بتن ریزی دیوارها و دال ها
    تنظیم فاصله آرماتورهای طولی یا عمودی بین دو سفره آرماتور (شبکه مش ‌بندی)
۸- آرماتور رامکا
آرماتورهای رامکا، میلگردهایی هستند که در پایین ‌ترین نقطه ستون قرار می‌ گیرند تا محل قرارگیری قالب را معین کرده و از حرکت قالب جلوگیری کنند. میلگرد رامکا در واقع برش خورده یا بخشی از یک میلگرد سایز ۱۰ یا ۱۲ است.  معمولا میلگردهای رامکا را به وسیله سیم آرماتور و یا جوشکاری، به میلگردهای طولی و یا خاموت‌ ها متصل می کنند. حفظ ابعاد دقیق مقاطع بتنی ساختمان و کنترل هم راستایی ستون های موجود در طبقات مختلف از کاربردهای اصلی میلگرد رامکا است.

مزایای انواع آرماتور بندی
آرماتور بندی یکی از اصلی ترین روش ها در ساخت سازه ها و ساختمان های مدرن بوده که باعث می ‌شود ساختمان از لحاظ مهندسی مقبولیت و ایمنی مناسبی داشته باشد. به طور کلی سازه بتنی که در آن از آرماتور استفاده می شود دارای مزایای زیر است:
    قدرت فشرده سازی و تراکم سازی بیشتر بتن
    کمتر شدن هزینه نگهداری بتن
    مقاومت بالای بتن در برابر آب و آتش
    افزایش استحکام کششی بتن آرمه
    امکان شکل دادن بتن به شکل های مختلف
    پایداری بیشتر سازه بتنی و جلوگیری از انحراف ساختمان

نحوه محاسبه قیمت آرماتور بندی
برای به دست آوردن قیمت آرماتوربندی باید با توجه به لیست تعرفه آرماتور بندی در همان سال اقدام کرد. از جمله پارامترهایی که در تعرفه اعلام می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
    اجرای آرماتوربندی روی میلگردها مانند بریدن، خم کردن، سیم پیچی و …، که با واحد کیلوگرم قیمت گذاری می شود.
    اجرای قالب بندی دیواره کانال بتنی تا ارتفاع ۱.۸ به صورت یک طرفه و یا دو طرفه در هر عمق، که با واحد مترمربع قیمت گذاری می شود.
    اجرای بتن ریزی فونداسیون سازه های مختلف در هر عمق و ضخامت، که با واحد مترمربع قیمت گذاری می شود.
به طور کل می توان گفت عوامل تاثیرگذار در نحوه محاسبه آرماتور بندی و قیمت نهایی آن، شامل مواردی مانند وزن و سایز میلگرد، متراژ پروژه، ابعاد چشمه ها، تعداد شبکه های آرماتور، شرایط محیطی پروژه و … هستند. در نهایت نحوه محاسبه قیمت آرماتور بندی فونداسیون یا سقف معمولا با توجه به وزن میلگرد و دستمزد اجرای آرماتوربندی، برحسب متراژ متغییر است.

مشاوره انجام پایان نامه عمران ارشد و دکترا تمامی گرایش ها

خرید کتابهای دست دوم مهندسی عمران

خرید کتاب دست دوم معماری

خدمات گروه معماری هفت:
گروه معماری هفت متشکل از مهندسان معمار خبره در زمینه های زیر در خدمت شما عزیزان است:
طراحی ساختمان مسکونی
طراحی ساختمان اداری
طراحی ویلا
طراحی نما
اصلاح پلان
انجام پایان نامه معماری
انجام پروپوزال معماری
شیت بندی

با ما تماس بگیرید... 09122257213

مقالات دیگر

_______________________________________________________