آتریوم در معماری چیست؟

آتریوم در معماری چیست؟
آتریوم، در معماری به محیطی بزرگ و باز میان سازه یا ساختمان گفته می‌شود که درحقیقت، ریشه لاتین دارد. در رم باستان معمولا از آتریوم به‌منظور تهویه هوای داخلی ساختمان و فراهم کردن نور لازم محیط استفاده می‌کردند.
آتریوم می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای بازتاب نور یا سایبان به کار رود. استفاده از سایبان در زمستان مانع از نورگیری کامل می‌شود و نیاز به استفاده از نورهای مصنوعی را در داخل فضای ساختمان و حتی خود آتریوم افزایش می‌دهد. به همین علت اغلب از سایبان‌های متحرک که امکان جابجایی و انتقال دارند، استفاده می‌شود. همچنین در فصول تابستان و زمستان از امکانات تهویه مختلف استفاده می‌کنند. البته در بیشتر مواقع، معماران و طراحان درباره نورگیری اتاق‌های اطراف آتریوم، بسیار خوشبینانه فکر می‌کنند. اما غیرقابل پیش‌بینی بودن حرکت ابرها، باعث بوجود آمدن اختلاف نورگیری در طبقات مختلف اتاق‌های اطراف آتریوم می‌شود. به این صورت که در ارتفاعات بالاتر، نور کمتری وجود دارد که این مشکل را می‌توان به‌وسیله نورگیری سقفی برطرف کرد.

کاربرد و ساختار آتریوم
این محیط با مفهوم امروزی به فضایی باز و دارای پوشش گیاهی اطلاق می شود که معمولا دارای حجم قابل توجهی است و در دکوراسیون داخلی ساختمان تعبیه می گردد. سابقه حضور این فضای مجزا مختص به معماری مدرن نیست، اما در معماری مدرن و فرم و ساختار امروزی، با دو کاربرد اساسی یعنی فراهم نمودن نور طبیعی و به کارگیری آن و تهیه کردن تهویه مطبوع برای فضای داخلی مورد استفاده قرار می گیرد. ساختار آتریوم های امروزی علاوه بر این دو کاربرد اساسی، مزیت های دیگری نیز دارند که آن ها را نسبت به نمونه های قدیمی، متمایز می کنند.
در ساختار آتریوم های امروزی علاوه بر دیوار و سقف شیشه ای، از تهویه مکانیکی، سایبان و دریچه های پایینی و بالایی نیز استفاده می شود. هدف از به کارگیری این مجموعه در آتریوم، کمک به ایجاد جریان هوای مناسب، متعادل سازی هوا با توجه به شرایط محیطی و در نهایت ایجاد محیطی قابل کنترل و مناسب برای رشد پوشش گیاهی داخلی آتریوم است. بدون این تجهیزات، میزان اتلاف حرارتی ساختمان از طریق آتریوم بسیار بالا می رود.

انواع آتریوم
آتریوم در معماری پایدار نقش به سزایی دارد. به طور کلی، انواع آتریوم را می توان به ۳ دسته زیر دسته بندی نمود:
    با سقف شیشه‌ای
    با دریچه یا سقف متحرک
    به‌صورت روباز
اما گاهی‌اوقات، آتریوم‌ها را به شکل دیگری هم طبقه‌بندی می‌کنند. این تقسیم‌بندی براساس وجود یا عدم وجود دیوارهای شیشه‌ای جداکننده که توسط پنجره، نور فضای داخلی را تامین می‌کنند، انجام می‌شود. از طریق این دیوارهای جداکننده است که مرز بین آتریوم (atrium) و فضای داخلی تعیین می‌شود.

نحوه عملکرد آتریوم
دو پدیده طبیعی، در کارکرد آتریوم تاثیر بسزایی دارند:
    پدیده گلخانه‌ای
    پدیده اثر دودکشی
آتریوم شیشه ای و پدیده گلخانه‌ای
پدیده گلخانه‌ای در زمستان‌ها به گرم شدن محیط کمک می‌کند اما وقوع این پدیده در تابستان، مناسب نیست. پدیده گلخانه‌ای بر طبق اصل وجود رابطه عکس بین انرژی و طول‌موج، قابل اثبات است. اشعه خورشید با طول‌موج کوتاه، از شیشه می‌گذرد، اما هنگام بازگشت، به دلیل طول‌موج بلند نمی‌تواند از شیشه‌ها عبور کند و مجددا به داخل محیط بازمی‌گردد. همین امر سبب گرم شدن محیط می‌شود.
آتریوم و پدیده اثر دودکشی
این پدیده براثر پدیده همرفت، در فضای بیرونی بوجود می‌آید. این پدیده به این صورت به‌وقوع می‌پیوندد که هوای گرم که سبک‌تر است و وزن کمتری دارد، به طرف بالا حرکت می‌کند و سعی در خارج شدن از محیط دارد. این موضوع باعث می‌شود که در بالای محیط فشار مثبت و در قسمت میانی، فشار منفی بوجود بیاید. این هوا نمی‌تواند از محیط خارج شود و درنتیجه هوا به صورت لایه‌هایی با دمای مختلف در می‌آید. خورشید به دیواره داخلی می‌تابد و هوای اطراف دیواره را گرم می‌کند. از آنجا که هوای گرم سبک‌تر است، به سمت لایه‌هایی بالایی حرکت می‌کند و سبب ایجاد گردش هوا در محیط داخلی آتریوم می‌شود. انرژی اشعه خورشید وارد شده در داخل آتریوم، کمتر شده و نمی‌تواند از فضا خارج شود. به همین علت این روند ادامه می‌یابد و هوای گرم و سبک‌تر به بالا حرکت می‌کند و هوای سرد بیرون آتریوم که از دریچه‌های پایین وارد شده، جایگزین هوای گرم می‌شود.

فواید استفاده از آتریوم در طراحی دکوراسیون
    وجود آتریوم شیشه ای در ساختمان، می‌تواند با متعادل نگه‌داشتن محیط ساختمان، انرژی موجود را ذخیره کند.
    آتریوم با انواع مدل‌های دکوراسیون داخلی منطبق است.
    نور فضای داخل ساختمان را به خوبی تامین کند.
    استفاده از آتریوم در ساختمان، جلوه‌ی بی‌نظیری در دکوراسیون داخلی و نمای بیرون ساختمان بوجود می‌آورد.
    فضای ویژه‌ای برای برگزاری دورهمی‌ها ایجاد می‌کند که درصورت داشتن مساحت مناسب، می‌توان با استفاده از وسایلی همچون کاناپه یا میز و صندلی، محیطی دلنشین برای گردهمایی‌های کوچک و خانوادگی ایجاد کرد.
    با آتریوم می‌توان طبیعت زیبا را به داخل ساختمان آورد و از هرگونه گل و گیاه برای چیدمان و طراحی دکوراسیون بهره برد.
دیگر مزایای به کارگیری انواع آتریوم در دکوراسیون داخلی
ذخیره انرژی با استفاده از متعادل نگه داشتن ساختمان
در صورت داشتن ابعاد مناسب، هدایت حرارتی مناسب دیواره ها و درب آن و سایر ویژگی های ساختاری لازم می تواند هوا را متعادل کرده و نیاز به مصرف انرژی در فصول گرم و سرد را کاهش دهد.
آتریوم ها در فصل زمستان به دلیل اثر گلخانه ای که ناشی از سقف ها و دیوارهای شیشه ای و تابش نور بر روی آن ها است، به گرم شدن فضای داخلی ساختمان کمک می کند. در فصول گرم سال و در مورد دهلیزهای بدون سقف، هوای گرم و سبک داخلی از طریق پدیده اثر دودکش به بیرون هدایت می شود و هوای سرد و تازه بیرون ساختمان از طریق دهانه های آتریوم پایینی وارد محیط اطراف می شود. در دهلیزهای امروزی معمولاً از نمونه هایی با سقف کشویی و پیش امدگی استفاده می شود که با کنترل و تنظیم می توان از مناسب بودن این دو اتفاق برای فصول سرد و گرم در زمان مناسب و توسط دهلیز اطمینان حاصل کرد.
متناسب بودن با انواع سبک های دکوراسیون داخلی
ساختار آتریوم، نوع و میزان پوشش گیاهی به کار رفته برای آن، به آتریوم شیشه ای اجازه می دهد تا با نوع دکوراسیون داخلی و تم موجود مطابقت داشته باشد، آتریوم کاملا متناسب با ساختار و طراحی داخلی فضای مورد نظر، از ساده و مینیمال تا کلاسیک و مدرن و سنتی، طراحی شده است. بنابراین آتریوم ها به نوع خاصی از دکوراسیون داخلی ساختمان ها محدود نمی شوند. در صورت فراهم شدن شرایط مناسب در ساختمان می توان از درختان و گیاهان بلند متناسب با سبک دکوراسیون داخلی برای پوشش گیاهی داخل دهلیزهای باغ استفاده کرد.
روشن نمودن دکوراسیون داخلی ساختمان
انواع آتریوم با طراحی اصولی که دارند حداکثر نور را فراهم می کند و می توانند مقدار قابل توجهی نور را به داخل ساختمان هدایت کند. این ویژگی با استفاده از دیوارها و سقف های با انعکاس بالا افزایش می یابد. این ویژگی باعث می شود انرژی کمتری برای روشنایی فضای دکوراسیون داخلی در طول روز مصرف شود.

نکات مهم در مورد طراحی آتریوم
موقعیت و جهت قرارگیری
بهتر است موقعیت آتریوم در ضلع جنوبی ساختمان اصلی و به نحوی اجرا شود که بخشی از آن در ارتباط با فضای باز قرار باشد. این امر به بهره وری آن از نور طبیعی و همچنین به تهویه طبیعی بهتر آن کمک زیادی می کند.
استفاده از سایبان، دریچه ها و سایر تجهیزات
نیاز به کنترل نور وارده و جلوگیری از نورگیری کامل در فصول مختلف، استفاده از سایبان را الزامی می کند. سایبان ها در دو نوع متحرک و ثابت می باشند. قابلیت متحرک بودن و جا به جا کردن آن ها این امکان را فراهم می کند که بتوان تهویه ای متناسب و متفاوت در هر فصل برای آتریوم ها به وجود آورد و از گرم شدن بیش از حد فضای داخلی آن جلوگیری کرد. این المان به همراه سایر تجهیزات نظیر دریچه ها و تهویه مکانیکی، از الزاماتی است که برای کاهش هزینه های جانبی در دراز مدت، باید به کار برد.
در نظر داشتن فضا های مناسب در طراحی و موقعیت آتریوم
در طراحی آتریوم های ساده در خانه هیچ الزام خاصی وجود ندارد و تنها نکته مهم، امکان به کارگیری آن در آن بخش مورد نظر از دکوراسیون داخلی ساختمان است. فضا های بسیار متنوعی از فضای مجاور راه پله های (پله گرد) ساختمان های دو یا چند طبقه تا گوشه دیوار و یا حتی فضایی به کوچکی یک پارتیشن می تواند موقعیت مناسبی برای ایجاد یک آتریوم جذاب و متفاوت باشد. بنابراین در صورتی که علاقه دارید یک آتریوم متفاوت در ساختمان داشته باشید، توصیه می شود از یک طراح حرفه ای در این زمینه بهره ببرید.

مشاوره و انجام پروپوزال معماری
انجام مطالعات رساله معماری، کارشناسی و کارشناسی ارشد
مشاوره و انجام پایان نامه معماری کارشناسی و کارشناسی ارشد

خرید کتابهای دست دوم مهندسی عمران

خرید کتاب دست دوم معماری

خدمات گروه معماری هفت:
گروه معماری هفت متشکل از مهندسان معمار خبره در زمینه های زیر در خدمت شما عزیزان است:
طراحی ساختمان مسکونی
طراحی ساختمان اداری
طراحی ویلا
طراحی نما
اصلاح پلان
انجام پایان نامه معماری
انجام پروپوزال معماری
شیت بندی

با ما تماس بگیرید... 09122257213

مقالات دیگر

_______________________________________________________