ضوابط طراحی نما در تهران
ضوابط طراحی نما در تهران
ضوابط طراحی نما در تهران چه مواردی دارد؟
مقررات نمای ساختمان در بافت شهری تاثیر بسزایی دارد، برای مثال می‌توان این تاثیر را در معابر پیاده، خیابان‌ها، میدان‌ها و … ببینید.
اگر نمای ساختمانی بدون در نظر گرفتن نماهای ساختمان‌های مجاور طراحی و اجرا شود، تناسب و بافت شهری از بین رفته و در هماهنگی بین نماهای ساختمان‌های یک محله، منطقه یا شهر خلل ایجاد می‌شود.
بررسی ضوابط نمای ساختمان باید بر اساس حجم، طراحی نمای ساختمان، مصالح و کیفیت ساخت باشد تا بتواند تاییدیه کمیته نما تهران یا شهرستان را اخذ کند.
از جمله عوامل تاثیرگذار در ضوابط طراحی نمای ساختمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
مصالح: کلیه اجزای تشکیل‌دهنده نما از نظر شکل، فرم، رنگ، متریال و … که در نما مشاهده می‌شود.
المان‌ها: کلیه تاسیسات و تابلوهای که بر روی نمای ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیش‌آمدگی و بازشوها: قسمتی از نما که برای ورود و خروج یا تامین نور طبیعی و تهویه ایجاد می‌شود.
بام: سقف آخرین طبقه‌ی ساختمان که همانند پوسته‌ی رویی در ساختمان است، از نظر بصری بام نما به عنوان نمای پنجم در ساختمان شناخته می‌شود.
خط آسمان: خط جداکننده نمای ساختمان از آسمان به حساب می‌آید که در دید عابران قابل مشاهده است.
توصیه‌های عمومی: کلیه تناسبات انسانی، نور، کف‌سازی و .. که در نمای ساختمان و فضای اطراف قابل مشاهده است.
در ادامه درباره‌ی هر یک از مقررات نمای ساختمان در سطح‌های ایجابی، توصیه‌ای و سلبی در ضوابط نمای ساختمان به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
دلیل وجود ضوابط نمای ساختمان چیست؟
همانطور که پیشتر نیز ذکر شد، ضوابط نمای ساختمان برای ایجاد هماهنگی و نظم در بافت شهری به وجود آمده است، سه سطح در مقررات نمای ساختمان وجود دارد.
ایجابی
توصیه‌ای
سلبی
حال به بررسی هر یک از این سطوح در ضوابط نمای ساختمان می‌پردازیم، ضوابط شهرداری ایجابی به این معنا است که رعایت این اصول در اجرا و ضوابط نمای ساختمان الزامی است، ضوابط طراحی نما توصیه‌ای همانطور که از نام آن‌ها پیدا است، حالت توصیه ای دارند و در صورت انجام ندادن آن مشکلی پیش نخواهد آمد و در آخر ضوابط نمای ساختمان سلبی که حکم سلب‌کننده و پرهیز از انجام آن در اجرا و طراحی نمای ساختمان متناسب با مقررات نمای ساختمان را دارد.
از ضوابط طراحی نما امروزه در کلیه طرح‌های نمای ساختمان در تهران استفاده می‌شود، تا قبل از به وجود آمدن، ضوابط طراحی نما در تهران عمده متریال استفاده شده در نمای ساختمان را متریال‌های سنگی تشکیل می‌دادند و بدون در نظر گرفتن مقررات نمای ساختمان، نورپردازی را بر روی آن نمای سنگی اجرا می کردند.
از این رو برخی از مکان‌ها از دید عابران ناخوانا به نظر می‌آید، امروزه شهرداری هر منطقه با به وجود آوردن ضوابط نمای ساختمان متناسب با ضوابط شهرداری در حال بهبود اینگونه بافت‌های شهری در تهران و دیگر کلان شهرهای ایران است.
عدم رعایت ضوابط نمای ساختمان چه پیامدهایی دارد؟
همانطور که پیشتر نیز ذکر کرده‌ایم، ضوابط طراحی نما به منظور هماهنگی بافت شهری در دید عابران است، حال در صورت عدم رعایت ضوابط طراحی نمای ساختمان علاوه بر ناهماهنگی ساختمان ها در خیابان، میدان‌ها، کوچه‌ها و … نمای ساختمان از استاندارد مناسبی نیز برخودار نخواهد بود، برای مثال در صورتی که ساختمان را با بهترین متریال‌ها طراحی و اجرا شود هم باز در کنار ساختمان‌های مجاور ناهماهنگ و بی قاعده به نظر خواهد آمد.
برای مدیریت کردن مقررات نمای ساختمان در بافت شهری و اطمینان و ضمانت از اجرای این قوانین بر روی طرح نما خطوط قرمزی به وجود آمده‌اند که در صورت عدم رعایت ضوابط طراحی نمای ساختمان حکم پایان کار ساختمان را صادر نمی‌کنند.
ضوابط طراحی نما در مناطق 22 گانه تهران
در این مطلب به بیان ضوابط عمومی مناطق 22 گانه تهران می پردازیم.ضوابط مذکور بایستی از طراحی نما در مرحله صدور جواز تا اجرای نما و هنگام اخذ پایانکار مورد توجه طراحان، سازندگان و مأموران شهرداری قرار گیرند.
این ضوابط که در سه سطح «الزام» ، «توصیه» و «پرهیز» تهیه و تنظیم شده اند به شرح زیراند:
فرم، مصالح، رنگ
الزام
ضرورت استفاده از مصالح مرغوب و مقاوم در برابر فرسایش و آلوده شدن نما
ضرورت هماهنگی رنگ غالب با رنگ ابنیه مجاور
ضرورت تأیید طرح و نمای ساختمان های واقع در نبش گذرهای اصلی و پوشاندن درز انقطاع بین دو ساختمان با مصالح متناسب با نما
توصیه
پرهیز از بکارگیری رنگ های متعدد در سطح غالب نما
استفاده از مصالح قابل شستشو در طبقه همکف به منظور حفظ زیبایی نما
نمای ابنیه از جنس آجر بندکشی شده
سیمان به صورت آب ساب یا شسته با آبچکان مناسب
سنگ یا ترکیبی از این نوع مصالح باشد: مصالح بوم آورد و مقاوم، بهره گیری از ارزش های معماری ایرانی در طراحی نما و اجزای آن
پرهیز
عدم استفاده از نماهای تمام شیشه ای (سطح شیشه خور نما بیشتر از 60 درصد) یا تمام فلزی
عدم استفاده از رنگ های نا متعارف یا تند در نمای ساختمان
پرهیز از بکارگیری مصالح متعدد در نمای ساختمان (حداکثر چهار نوع)
عدم استفاده از فرم های نامتعارف و نا مأنوس ( نظیر مجسمه و ...) در طراحی نما
عدم استفاده از مصالح برنده یا شکننده در طبقات همکف و اول که در معرض تماس با انسان هستند
بام بنا
الزام
ضرورت هماهنگی خط پیشانی ساختمان با ساختمان های همجوار در صورت واجد ارزش بودن
ضرورت هماهنگی فرم، نما و شکل غالب بام با ویژگی معماری بومی
ضرورت پیش بینی تدابیری همچون آبچکان برای بام به شکلی که از لغزش آب بر روی نما و ایجاد لکه جلوگیری شود
توصیه
استفاده از پوشش گیاهی در سطح بام ساختمان با رعایت نکات ایمنی و جزئیات اجرایی
هماهنگی کف سازی بام با ملک های همجوار در صورت ارزشمند بودن کف سازی ملک مجاور
پرهیز
ممنوعیت تعبیه هرگونه عناصر تأسیساتی همچون دودکش در بام به صورتی که از معابر جانبی قابل رویت باشد
عدم تجاوز پیش آمدگی و تراز بام از ساختمان های همجوار در طبقات یکسان در صورت ارزشمند بودن
پیش آمدگی و بازشوها
الزام
ضرورت طراحی فضای ورودی ساختمان به صورت خوانا و متناسب با سایر ارکان و اجزای نما
ضرورت پیش بینی تدابیری همچون قرنیز برای کف پنجره ها به نحوی که از لغزش آب بر روی نما و ایجاد لکه جلوگیری شود
توصیه
عقب نشینی ورودی پیاده و ماشین از حد مالکیت به میزان حداقل 1/5 متر
پیش بینی فضای مورد نیاز جهت خشک کردن البسه در محدوده ای خارج از دید عموم
هماهنگی خطوط تراز، پیش آمدگی، بازشوها و لبه بالکنی ها با نمای ساختمان مجاور
هماهنگی ابعاد و اشکال بازشوها با یکدیگر و توجه به بازشوهای موجود در پلاک های همجوار
پرهیز
ممنوعیت ایجاد هرگونه اختلاف سطح (لبه، پله) در سطح پایین نما (تراز زمین)
ممنوعیت ایجاد هرگونه پیش آمدگی فضای ورودی در معبر عمومی
پیش آمدگی عناصری همچون لبه پنجره ها، قرنیز و قاب سازی های مجاز در فضای معبر عمومی بیش از 10 سانتی متر
عدم استفاده از بازشوهای با اشکال هندسی متفاوت ونامأنوس در نما
الحاقات
الزام
ضرورت طراحی، اجرا و نصب تمامی عناصر مربوط به تأسیسات ساختمان اعم از مکانیکی، الکتریکی و نظایر آن در مکان هایی که در معرض دید از معابر عمومی قرار نگیرد
توصیه
استفاده از جاگلی، بام سبز و ... در لبه بالکن ها یا در مجاورت پنجره ها به منظور تأمین مطلوبیت بصری در معابر مشروط به رعایت اصول ایمنی و بهداشتی
هماهنگی شکل تابلوها در نمای تمامی ساختمان ها
پرهیز
ممنوعیت طراحی و اجرای هرگونه تجهیزات تأسیساتی به طور نمایان در نمای اصلی، جانبی و جداره های شهری
عدم درج هرگونه نوشته بر روی نمای ساختمان مازاد بر آنچه که در نقشه نمای مصوب مجاز بوده است
ممنوعیت اجرا و نصب تابلو خارج از جایگاه پیش بینی شده در طراحی نمای ساختمان
عدم استفاده از علائم و نمادهایی که اشاعه دهنده تفکرات خلاف عرف باشد
مقررات نمای ساختمان در بافت شهری تاثیر بسزایی دارد، برای مثال می‌توان این تاثیر را در معابر پیاده، خیابان‌ها، میدان‌ها و … ببینید.
اگر نمای ساختمانی بدون در نظر گرفتن نماهای ساختمان‌های مجاور طراحی و اجرا شود، تناسب و بافت شهری از بین رفته و در هماهنگی بین نماهای ساختمان‌های یک محله، منطقه یا شهر خلل ایجاد می‌شود.
بررسی ضوابط نمای ساختمان باید بر اساس حجم، طراحی نمای ساختمان، مصالح و کیفیت ساخت باشد تا بتواند تاییدیه کمیته نما تهران یا شهرستان را اخذ کند.
از جمله عوامل تاثیرگذار در ضوابط طراحی نمای ساختمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
مصالح: کلیه اجزای تشکیل‌دهنده نما از نظر شکل، فرم، رنگ، متریال و … که در نما مشاهده می‌شود.
المان‌ها: کلیه تاسیسات و تابلوهای که بر روی نمای ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیش‌آمدگی و بازشوها: قسمتی از نما که برای ورود و خروج یا تامین نور طبیعی و تهویه ایجاد می‌شود.
بام: سقف آخرین طبقه‌ی ساختمان که همانند پوسته‌ی رویی در ساختمان است، از نظر بصری بام نما به عنوان نمای پنجم در ساختمان شناخته می‌شود.
خط آسمان: خط جداکننده نمای ساختمان از آسمان به حساب می‌آید که در دید عابران قابل مشاهده است.
توصیه‌های عمومی: کلیه تناسبات انسانی، نور، کف‌سازی و .. که در نمای ساختمان و فضای اطراف قابل مشاهده است.
در ادامه درباره‌ی هر یک از مقررات نمای ساختمان در سطح‌های ایجابی، توصیه‌ای و سلبی در ضوابط نمای ساختمان به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
دلیل وجود ضوابط نمای ساختمان چیست؟
همانطور که پیشتر نیز ذکر شد، ضوابط نمای ساختمان برای ایجاد هماهنگی و نظم در بافت شهری به وجود آمده است، سه سطح در مقررات نمای ساختمان وجود دارد.
ایجابی
توصیه‌ای
سلبی
حال به بررسی هر یک از این سطوح در ضوابط نمای ساختمان می‌پردازیم، ضوابط شهرداری ایجابی به این معنا است که رعایت این اصول در اجرا و ضوابط نمای ساختمان الزامی است، ضوابط طراحی نما توصیه‌ای همانطور که از نام آن‌ها پیدا است، حالت توصیه ای دارند و در صورت انجام ندادن آن مشکلی پیش نخواهد آمد و در آخر ضوابط نمای ساختمان سلبی که حکم سلب‌کننده و پرهیز از انجام آن در اجرا و طراحی نمای ساختمان متناسب با مقررات نمای ساختمان را دارد.
از ضوابط طراحی نما امروزه در کلیه طرح‌های نمای ساختمان در تهران استفاده می‌شود، تا قبل از به وجود آمدن، ضوابط طراحی نما در تهران عمده متریال استفاده شده در نمای ساختمان را متریال‌های سنگی تشکیل می‌دادند و بدون در نظر گرفتن مقررات نمای ساختمان، نورپردازی را بر روی آن نمای سنگی اجرا می کردند.
از این رو برخی از مکان‌ها از دید عابران ناخوانا به نظر می‌آید، امروزه شهرداری هر منطقه با به وجود آوردن ضوابط نمای ساختمان متناسب با ضوابط شهرداری در حال بهبود اینگونه بافت‌های شهری در تهران و دیگر کلان شهرهای ایران است.
عدم رعایت ضوابط نمای ساختمان چه پیامدهایی دارد؟
همانطور که پیشتر نیز ذکر کرده‌ایم، ضوابط طراحی نما به منظور هماهنگی بافت شهری در دید عابران است، حال در صورت عدم رعایت ضوابط طراحی نمای ساختمان علاوه بر ناهماهنگی ساختمان ها در خیابان، میدان‌ها، کوچه‌ها و … نمای ساختمان از استاندارد مناسبی نیز برخودار نخواهد بود، برای مثال در صورتی که ساختمان را با بهترین متریال‌ها طراحی و اجرا شود هم باز در کنار ساختمان‌های مجاور ناهماهنگ و بی قاعده به نظر خواهد آمد.
برای مدیریت کردن مقررات نمای ساختمان در بافت شهری و اطمینان و ضمانت از اجرای این قوانین بر روی طرح نما خطوط قرمزی به وجود آمده‌اند که در صورت عدم رعایت ضوابط طراحی نمای ساختمان حکم پایان کار ساختمان را صادر نمی‌کنند.
ضوابط طراحی نما در مناطق 22 گانه تهران
در این مطلب به بیان ضوابط عمومی مناطق 22 گانه تهران می پردازیم.ضوابط مذکور بایستی از طراحی نما در مرحله صدور جواز تا اجرای نما و هنگام اخذ پایانکار مورد توجه طراحان، سازندگان و مأموران شهرداری قرار گیرند.
این ضوابط که در سه سطح «الزام» ، «توصیه» و «پرهیز» تهیه و تنظیم شده اند به شرح زیراند:
فرم، مصالح، رنگ
الزام
ضرورت استفاده از مصالح مرغوب و مقاوم در برابر فرسایش و آلوده شدن نما
ضرورت هماهنگی رنگ غالب با رنگ ابنیه مجاور
ضرورت تأیید طرح و نمای ساختمان های واقع در نبش گذرهای اصلی و پوشاندن درز انقطاع بین دو ساختمان با مصالح متناسب با نما
توصیه
پرهیز از بکارگیری رنگ های متعدد در سطح غالب نما
استفاده از مصالح قابل شستشو در طبقه همکف به منظور حفظ زیبایی نما
نمای ابنیه از جنس آجر بندکشی شده
سیمان به صورت آب ساب یا شسته با آبچکان مناسب
سنگ یا ترکیبی از این نوع مصالح باشد: مصالح بوم آورد و مقاوم، بهره گیری از ارزش های معماری ایرانی در طراحی نما و اجزای آن
پرهیز
عدم استفاده از نماهای تمام شیشه ای (سطح شیشه خور نما بیشتر از 60 درصد) یا تمام فلزی
عدم استفاده از رنگ های نا متعارف یا تند در نمای ساختمان
پرهیز از بکارگیری مصالح متعدد در نمای ساختمان (حداکثر چهار نوع)
عدم استفاده از فرم های نامتعارف و نا مأنوس ( نظیر مجسمه و ...) در طراحی نما
عدم استفاده از مصالح برنده یا شکننده در طبقات همکف و اول که در معرض تماس با انسان هستند
بام بنا
الزام
ضرورت هماهنگی خط پیشانی ساختمان با ساختمان های همجوار در صورت واجد ارزش بودن
ضرورت هماهنگی فرم، نما و شکل غالب بام با ویژگی معماری بومی
ضرورت پیش بینی تدابیری همچون آبچکان برای بام به شکلی که از لغزش آب بر روی نما و ایجاد لکه جلوگیری شود
توصیه
استفاده از پوشش گیاهی در سطح بام ساختمان با رعایت نکات ایمنی و جزئیات اجرایی
هماهنگی کف سازی بام با ملک های همجوار در صورت ارزشمند بودن کف سازی ملک مجاور
پرهیز
ممنوعیت تعبیه هرگونه عناصر تأسیساتی همچون دودکش در بام به صورتی که از معابر جانبی قابل رویت باشد
عدم تجاوز پیش آمدگی و تراز بام از ساختمان های همجوار در طبقات یکسان در صورت ارزشمند بودن
پیش آمدگی و بازشوها
الزام
ضرورت طراحی فضای ورودی ساختمان به صورت خوانا و متناسب با سایر ارکان و اجزای نما
ضرورت پیش بینی تدابیری همچون قرنیز برای کف پنجره ها به نحوی که از لغزش آب بر روی نما و ایجاد لکه جلوگیری شود
توصیه
عقب نشینی ورودی پیاده و ماشین از حد مالکیت به میزان حداقل 1/5 متر
پیش بینی فضای مورد نیاز جهت خشک کردن البسه در محدوده ای خارج از دید عموم
هماهنگی خطوط تراز، پیش آمدگی، بازشوها و لبه بالکنی ها با نمای ساختمان مجاور
هماهنگی ابعاد و اشکال بازشوها با یکدیگر و توجه به بازشوهای موجود در پلاک های همجوار
پرهیز
ممنوعیت ایجاد هرگونه اختلاف سطح (لبه، پله) در سطح پایین نما (تراز زمین)
ممنوعیت ایجاد هرگونه پیش آمدگی فضای ورودی در معبر عمومی
پیش آمدگی عناصری همچون لبه پنجره ها، قرنیز و قاب سازی های مجاز در فضای معبر عمومی بیش از 10 سانتی متر
عدم استفاده از بازشوهای با اشکال هندسی متفاوت ونامأنوس در نما
الحاقات
الزام
ضرورت طراحی، اجرا و نصب تمامی عناصر مربوط به تأسیسات ساختمان اعم از مکانیکی، الکتریکی و نظایر آن در مکان هایی که در معرض دید از معابر عمومی قرار نگیرد
توصیه
استفاده از جاگلی، بام سبز و ... در لبه بالکن ها یا در مجاورت پنجره ها به منظور تأمین مطلوبیت بصری در معابر مشروط به رعایت اصول ایمنی و بهداشتی
هماهنگی شکل تابلوها در نمای تمامی ساختمان ها
پرهیز
ممنوعیت طراحی و اجرای هرگونه تجهیزات تأسیساتی به طور نمایان در نمای اصلی، جانبی و جداره های شهری
عدم درج هرگونه نوشته بر روی نمای ساختمان مازاد بر آنچه که در نقشه نمای مصوب مجاز بوده است
ممنوعیت اجرا و نصب تابلو خارج از جایگاه پیش بینی شده در طراحی نمای ساختمان
عدم استفاده از علائم و نمادهایی که اشاعه دهنده تفکرات خلاف عرف باشد
